Ga naar de inhoud

Waarom Deep Democracy nodig is in de wereld

waaromDDnodigis

Tekening: Shamisa Debroey

Als transitiepedagoge stel ik vandaag mijn boek over Deep Democracy aan jullie voor. Deze methode is nodig in de wereld vandaag. We leven in onzekere tijden, we weten niet waar we heen gaan, wel dat we op een kantelpunt staan.

De uitdagingen die vandaag op de mensheid afkomen zijn ongezien: een niet meer te stoppen klimaatopwarming, 65 miljoen mensen op de vlucht, een kolossale ongelijkheid tussen wie megaveel heeft en wie minder dan niets heeft, niet-geheelde wonden van kolonisatie, missionering en genocide, oorlog en brandhaarden tussen landen, binnen landen, binnen organisaties waar mensen samenwerken. In gezinnen en in mensen zelf.
(uit: Van zondebok naar zebra, p.13)

Die uitdagingen kom ik ook tegen in de groepen en organisaties waar ik werk:

  • Scholen: onzeker over hun maatschappelijke opdracht en missie
  • Overheidsinstellingen: op zoek naar transversale verbanden en netwerking met de burger, het middenveld, lokale initiatieven
  • Zorginstellingen die de patiënt willen centraal stellen en dan ontdekken dat ze die patiënt eigenlijk helemaal niet kennen
  • Leiders die veraf van de werkvloer zich eenzaam voelen, nood hebben aan feedback voor zichzelf maar ook om het bedrijf een innovatieve en creatieve wending te kunnen geven
  • Activisten die elkaar verliezen in de strijd tegen onderdrukking, voor grote idealen en die de interne strijd voelen

Net in de kracht van het collectief, daar zit de wijsheid die we nodig hebben om met z’n allen de wereld van morgen te co-creëren. Wat heb je daarbij allemaal nodig? Dialoog met elkaar, samen besluiten kunnen nemen en het aanpakken van spanning en verschil.
En waarom gaat dit niet vanzelf? Jawel het gaat vanzelf: als we zouden erkennen dat wij mensen allemaal van nature empathisch zijn, dat vertelt moeder aarde ons. Maar de ‘wereld’ vertelt ons dat we alleen voor ons eigen geluk moeten gaan, dat mensen elkaars wolven zijn. We zijn geïnfecteerd met schuld-, haat- en angstgevoelens. Niet in het minst tegenover onszelf. En die projecteren we op anderen

Als we in de wereld echt iets willen veranderen, moeten we groeien: Deep Democracy is het alternatief voor therapie. Wie het beoefent staat veel wakkerder en heler in de wereld. Je hoeft er geen 20 individuele sessies voor te boeken. We doen het in groep en op jouw werkvloer, in jouw school, in jouw jeugdhuis. Dat is de kracht van Deep Democracy. In dialoogsessies, in besluitvormingsprocessen en in conflictresolutie oogsten we graantjes van wijsheid die maken dat we anderen niet meer moeten aanwijzen als de zondebok of dat we zelf niet moeten lijden als zondebok maar dat we erkennen dat we allemaal zebra’s zijn.

Want zeg nu zelf: welke zebra valt op? Juist ja, diegene die je recht in de lens kijkt. Het is die uitdagende leerling, die tegensprekende puber, die klagende werknemer, diegene die jou het leven lastig maakt. Of het is ook die collega-muzikant, die moeder-aan-de-schoolpoort, die vriendin die je bewondert en benijdt. Stop met projecteren en ontdek in jezelf wat je de ander verwijt of wat je in de ander benijdt. Als iedereen meer de verschillen in zichzelf zou vieren hebben we een wereld die creatiever en innovatiever zal zijn.

Daar is wat lef voor nodig. Lef om de spanning en het conflict aan te gaan en niet langer uit de weg te gaan.

Conflict, daar gaat Deep Democracy ook over. Conflict… daar zijn wij doorgaans bang van. Zowel in onze gezinnen als in de bredere samenleving heerst een aanname dat je beter conflicten kan vermijden: ‘voor de lieve vrede’. Ook ik ben zo opgegroeid en ook ik was bang. Nu veel minder. Deep Democracy heeft me een navigatiesysteem geleerd in het aangaan van spanning en conflict.

Conflict: is eigenlijk een mooi woord: het komt van het Latijn (dan is die studie toch nog ergens goed voor..) confligere: samenvloeien. Lijkt dat geen tegenstelling met onze voorstellingen over conflict? In Afrika is er een gezegde dat gaat als volgt:

Wanneer de takken van de bomen in het woud ruziemaken, omhelzen de wortels elkaar.

De takken zijn ons gedrag en daarin verschillen we eindeloos. De stam van de boom zijn onze normen, wat we geleerd hebben wat mag en moet, wat juist en passend is. De wortels van de boom dat zijn de waarden. Waarden die – zo blijkt ook uit onderzoek- universeel zeer gelijkend op elkaar zijn. De kunst is om tot in de wortels met elkaar het gesprek aan te gaan en ons niet te verliezen in de takken.

Deep Democracy is een nieuwe methode en stoelt op oude wijsheid, ook de wijsheid van het continent waar menselijke ontwikkeling gestart is, waar we allemaal vandaan komen: Afrika. De Lewismethode voor Deep Democracy die ik hier in België heb geïntroduceerd en die zich nu volop aan het verspreiden is in scholen, bedrijven, organisaties heeft haar roots in Zuid Afrika. Net daar werd het ontwikkeld in het heetst van de strijd, in de postapartheidsperiode waar vooroordelen en discriminatie welig tierden in teams op werkvloeren. Waar conflict aan de orde van de dag was (en nog steeds is).

Maar terug naar dat gezegde, want dat brengt me naar de heel eigen kijk die Deep Democracy op conflict heeft. Conflict leidt tot meer wijsheid, creatievere en innovatievere oplossingen, een diepere verbondenheid tussen mensen. Wanneer ik dat zeg, zie ik veel gefrons. En wanneer ik de volgende stelling inneem, soms nog meer: daarvoor moeten we flink ruzie maken, daarvoor moeten we het beest van polarisering laten uitbreken. Deep Democracy verschilt met andere benaderingen dat we ervanuit gaan dat als mensen willen verbinden met elkaar, dat ze eerst zelf tot bewustwording en inzicht moeten komen. Pas dan is verbinding met de ander mogelijk. Als je te snel de hand uitreikt naar de ander, vanuit een empathische houding je voorneemt het anders te gaan doen, verzanden we vaak in goede voornemens en blijven we cirkelen rond dezelfde gekende patronen en onderwerpen van gesprek. Wanneer we echter radicaal in ons eigen gelijk gaan staan en de pijlen gooien naar de ander – ook het zwaar geschut – die we al veel langer hadden moeten zeggen maar die ongezegd bleven, dan is er vaak iets wat raakt, bij de ander en bij mezelf. Dat is het moment dat mensen leren en groeien over wie zij zijn, wat voor hen van belang en van waarde is. Dat noemen wij de graantjes van wijsheid. Het gaat dan over de essentie en niet meer over wat ons zo stoort in concreet gedrag of woorden. De ruzie verdiept zich en speelt zich af in een andere wereld lijkt het soms wel. Vanuit die graantjes vinden mensen weer de noodzakelijke verbinding om vandaaruit tot nieuwe oplossingen en voorstellen te komen. Het is een wonderlijke ervaring en ik voel me geprivilegieerd om dit te mogen faciliteren elke keer weer als het gebeurt.

Want ik ben ervan overtuigd en zie het ook in de trajecten die ik begeleid dat als twee mensen iets opklaren tussen elkaar, als in een team of organisatie een polariteit wordt verkend en uitgesproken, dat er dan ook iets gaat bewegen in het bredere veld van samenleven. En dat is waar het me om te doen is. Als transitiepedagoge deel ik het uitgangspunt van Arnold Mindell, diegene die voor het eerst het woord Deep Democracy gebruikte. De betekenis was tweeledig van het woord ‘deep’. Enerzijds verwijst het ernaar dat deze methode aan de slag gaat met zaken die we doorgaans dieper onder de waterlijn houden: onze emoties, noden, angsten en zaken uit het verleden. Maar de tweede betekenis appelleerde me zo mogelijk nog meer: in deze wereld in transitie waar we nog niet weten waar het allemaal naartoe zal gaan, maar we weten wel dat een andere samenleving nodig is, hebben we een manier van spreken en interageren met elkaar nodig om die transitie door te maken. Deep Democracy grijpt in op de relationele bedrading in gezinnen, teams, organisaties en in de samenleving. Een samenleving waar we meer dan ooit afhankelijk zullen zijn van elkaar en veel minder van externe hulpbronnen. Dan hebben we andere politieke systemen nodig. En met politiek bedoel ik de betekenis van samen inrichten van een samenleving. Deep Democracy heeft dus ook die ambitie van een alternatief te zijn voor het huidig systeem van meerderheidsdemocratie dat nog te vaak uitsluitend werkt en de wijsheid van de minderheid negeert. Haal de wijsheid uit de minderheid, dat is de ambitie van Deep Democracy en daar voel ik een missie.

Daarom schreef ik dit boek. Geniet van het boek!

Fanny, 19/09/2018
van-zondebok-naar-zebra.be