Ga naar de inhoud

Met de stem van de minderheid naar meer solidariteit

Een gesprek op voeten bij het Internationaal Comité in Vlaanderen

Op een winterse zaterdagochtend in Antwerpen staan Deep Democracy facilitatoren Helga Schepers en Marjan Blokland paraat voor de ontvangst van zo’n 55 vrijwilligers en het team educatieve medewerkers van het Internationaal Comité.

Het Internationaal Comité (IC) is een federatie van meer dan 350 aangesloten verenigingen in Vlaanderen en Brussel. De verenigingen of zelforganisaties kenmerken zich door een autonome werking en een unieke samenstelling qua nationaliteit, taal, leeftijd, religie, doelen en interesses. Ze vertegenwoordigen in het totaal meer dan 100.000 leden. De verenigingen organiseren een breed spectrum aan sociaal-culturele activiteiten voor kinderen, jongeren en volwassenen met een migratiegeschiedenis. Er zijn culturele activiteiten in de vrijetijd als bijv. dans, taal, muziek, sport, koken, uitstappen, feesten, maar ook huiswerkbegeleiding, taalontwikkeling en allerlei activiteiten in het teken van solidariteit. Het IC ondersteunt de verenigingen actief op het vlak van leiding geven, maar ook op het vlak van maatschappelijke thema’s als onderwijs- en ouderondersteuning, tewerkstelling en actief burgerschap. De organisatie krijgt hiervoor een erkenning en subsidiëring van het decreet op het sociaal-cultureel werk van de Vlaamse Gemeenschap.

Enkele keren per jaar worden alle bestuurders-vrijwilligers van de lidverenigingen uitgenodigd voor een ontmoetingsmoment, waarop het IC vorming programmeert over een maatschappelijk thema.

De bijeenkomst van 25 november staat in het teken van “het IC als drager van solidariteit”. De bedoeling is om heel concrete ideeën te sprokkelen voor solidariteitsacties in de nabije toekomst.

De titel is een analogie naar de benaming die een jong meisje uit een gezin vluchtelingen kreeg van de bekende psychologe Lucia Dehaene. Het meisje maakte in ontzettend schrijnende omstandigheden lappen poppetjes… voor àndere kinderen die nog in de oorlogsgebieden zaten. Voor deze diepgewortelde zin voor empathie wordt het meisje aangeduid als “drager van solidariteit”.

Helga en Marjan waren gevraagd om deze dag op een originele manier te begeleiden. Wat denk je dat er gebeurt als je twee adepten van Deep Democracy loslaat op zo’n geëngageerde groep?

Wel, je krijgt een onwaarschijnlijk levendige check-in en een uiterst beweeglijk gesprek op voeten, waar de ideeën stromen alsof het een lieve lust is.

En dan komen de vragen uit het werkveld: “Werkt dat wel met zo’n superdiverse groep?” Wij kunnen maar één ding zeggen: “Kom volgende keer eens kijken!” Er wordt spontaan vertaald in het Engels, het Frans, Berbers, Arabisch en Russisch waar mogelijk. Ja, hier een daar hoorden we een woord Lingala of Pools … waarvan wij niet met zekerheid kunnen zeggen of dat nog over de oefening ging. Maar iedereen doet mee. Hoe zwaar het vluchtelingenthema ook is, de focus op de oefening, de actieve inzet van deelnemers, de goesting om acties te bedenken… paradoxaal genoeg is het een plezier!

“Hebben mensen met een migratieachtergrond het moeilijk om uit hun comfortzone te komen en in groep door elkaar te gaan lopen?”
“Vanaf vandaag vinden wij dit een non-issue meneer.” De vraag “Vindt u dit comfortabel?” krijgt hier namelijk een ietwat vreemde bijklank in een groep mensen waarvan tachtig percent de vlucht heeft gemaakt voor oorlog, honger of economische deprivatie in eigen land naar een ver gebied in het Westen dat alles behalve herbergzaam bleek bij aankomst.

Ja en dan is er toch die tegenstem. Natuurlijk is het niet voor iedereen even gemakkelijk om met zo’n ‘spel’ mee te doen. Hah, dag Harry, wat héérlijk dat jij een andere stem laat horen!

We leggen even de oefening stil voor een woordje uitleg: “Mensen, dit is een cruciaal moment voor deze oefening. Wij vinden het belangrijk dat iedereen zich geroepen kan voelen om aan deze oefening deel te nemen. Als dat om een bepaalde reden niet lukt, dan horen wij het graag.”

De tegenstem: “Wij zijn dit niet gewend. Is het mogelijk dat wij onze hand omhoog steken in plaats van dat we door elkaar lopen!”

Facilitator: “Wie herkent dit? Zijn er nog mensen die liever de hand opsteken als ze akkoord gaan met een voorstel?” Er zijn er enkelen.

Facilitator “Voor wie is het goed als we de oefening verderzetten zoals daarnet: je gaat achter diegene staan met wie je akkoord bent?” Een grote meerderheid.

“We gaan doen wat de meerderheid zegt, maar we willen aan de minderheid vragen wat jullie nodig hebben om mee te doen aan dit gesprek op voeten.”

Antwoord: “Onze handen opsteken”.

We voegen het voorstel van de minderheid toe aan de meerderheid en stemmen opnieuw: “Vinden jullie het goed dat we achter de persoon gaan staan of dat wie wil zijn hand opsteekt?”

Er is eenstemmigheid én verwondering tegelijk: “Huh, normaal doe je toch gewoon wat de meerderheid gezegd heeft?”

Dit was het moment waarop we aan de groep een klein beetje uitleg geven over wat we doen: we voegen de wijsheid van de minderheid toe aan de beslissing van de meerderheid en krijgen zo een meer gedragen voorstel.
We hebben het niet vooraf uitgelegd om het thema vluchtelingen niet te overvleugelen.

Wij begeleiden de groep op maat van de groep, dat wil zeggen: soms is het een bewuste keuze om aan de aanwezigen geen abstracte theoretische uitleg te geven over de begeleidingsmethodiek.

De oefening wordt nog 20 minuten verder gezet met handen opsteken én stappen. Het kleine intermezzo geeft een boost van energie aan de groep en er komen nog heel wat voorstellen tot concrete acties. Een medewerker noteert alles. De lange lijst vol originele ideeën wordt ter besluitvorming voorgelegd aan de volgende bijeenkomst van de Algemene Vergadering.

Zal die ook verlopen volgens de principes van Deep Democracy? Wij hopen het alvast. Op dit moment kunnen we alleen maar zeggen dat een gesprek op voeten de ideeën laat stromen. De deelnemers laten in de check-uit duidelijk horen dat ze de begeleiding super origineel vinden en dat ze trots zijn op de uitkomst. Iedereen die wilde heeft z’n zegje kunnen doen en deze werkvorm wakkerde de spirit van de organisatie aan. Dat smaakt naar meer, denk je niet?

Wij danken het Internationaal Comité alvast van ganser harte voor deze gelegenheid om te oefenen met Deep Democracy en we kijken uit naar een volgende gelegenheid.

Helga Schepers en Marjan Blokland